مذاکرات سرنوشت‌ساز پوتین با اروپا

مذاكرات يالتا هم در سال 1945 درست در همين روزها در كريمه ميان رهبران شوروي، آمريكا و انگليس برگزار شد. اكنون درست 70سال بعد از آن روز، ولاديمير پوتين، آنگلا مركل، فرانسوا اولاند و پترو پروشنكو به شهر مينسك بلاروس رفته‌اند تا درباره سرنوشت اوكراين آخرين جبهه روسيه در اروپا، گفت‌وگو كنند و تصميم بگيرند.

اين مذاكرات از آن جهت سرنوشت‌ساز است كه آخرين اميد براي پايان دادن به جنگ اوكراين به‌حساب مي‌آيد. جنگي كه همين ديروز و همزمان با آغاز مذاكرات صلح، خونين‌ترين روزش را پشت سر گذاشت. دولت اوكراين مي‌گويد كه در شرق اين كشور، 19سرباز ارتش در 2روز گذشته كشته شده‌اند. جدايي‌طلبان شرق اوكراين كه مي‌گويند زيربار حكومت طرفدار غرب در كيف نمي‌روند و خواستار استقلال هستند، ماه‌هاست كه مشغول جنگ سنگين با ارتش اوكراين هستند؛ جنگي كه به گفته خانم مركل، امنيت و ثبات اروپا را به خطر انداخته‌است.

شهرهاي شرقي اوكراين مانند دونتسك و لوهانس، به‌طور سنتي به روسيه نزديك هستند. بخش عمده جمعيت اين منطقه اساسا روس‌تبار هستند و به زبان روسي و سبك زندگي آن، زندگي مي‌كنند. آنها نگران تضعيف موقعيتشان در اوكرايني هستند كه از يك سال پيش به‌دست طرفداران غرب افتاده‌است. تصويب قوانيني در پارلمان جديد اوكراين در ممنوعيت شبكه‌هاي تلويزيوني روس يا زبان روسي و ورود روس‌ها به كشور، به نگراني شرقي‌ها دامن زده‌است.

از سوي ديگر، روسيه كه اوكراين را امنيت استراتژيك خود و آخرين سنگرش در اروپا مي‌داند، حاضر نيست به هيچ قيمتي اين كشور را تمام و كمال به غرب تقديم كند. تصويب قانون عضويت اوكراين در ناتو يا اتحاديه اروپا، روسيه را دستپاچه‌تر و خشمگين‌تر و در عزمش مصمم‌تر كرده‌است.

به همين‌خاطر به گفته دولت كيف، روسيه براي دفاع از جدايي‌طلبان شرق اوكراين براي آنها تجهيزات سنگين دفاعي، كمك‌هاي غذايي و دارويي و حتي نيروي نظامي فرستاده است. اين رويارويي اكنون به مرحله سرنوشت‌سازي رسيده‌، به‌طوري‌كه آمريكا از ارسال سلاح براي دولت اوكراين خبر داده و اروپا از تحريم بيشتر روسيه سخن مي‌گويد. البته در اين بين ميان اروپا و آمريكا هم شكاف ايجاده شده‌است.

اروپا به‌ويژه آلمان و فرانسه، با تحريم بيشتر روسيه و حتي ارسال سلاح براي دولت اوكراين مخالف هستند و از ادامه مذاكره و چانه‌زني ديپلماتيك براي حل اين بحران حمايت مي‌كنند. مقامات اروپايي همچنين از تبعات تحريم روسيه براي اروپا نگران هستند. اخيرا وزيرخارجه اسپانيا گفت، تحريم‌هايي كه عليه روسيه اعمال شده، براي اتحاديه اروپا 21ميليارد يورو خسارت به‌دنبال داشته‌است.

دولت آمريكا اما گفته كه اگر مذاكرات مينسك شكست بخورد براي ارتش اوكراين سلاح مي‌فرستد. اين حرفي است كه ظاهرا باراك اوباما رئيس‌جمهور آمريكا در تماس تلفني‌اش با پوتين كه سه‌شنبه شب و قبل از شروع مذاكرات مينسك انجام شده، تكرار كرده‌است.

كرملين و كاخ سفيد با اعلام خبر تماس تلفني اوباما و پوتين كه نخستين تماس تلفني آنها در 10‌ماه گذشته بوده، موضوع اين مكالمه را وضعيت اوكراين و اقدامات روسيه در اوكراين عنوان كرده‌اند. پيش از اين و هفته گذشته، صدراعظم آلمان و رئيس‌جمهور فرانسه ساعت‌ها در كيف و مسكو با روساي جمهور اوكراين و روسيه بر سر طرح صلحي براي پايان دادن به جنگ اوكراين مذاكره كردند. جزئيات اين طرح صلح هنوز معلوم نيست.

اما در روزهاي گذشته، اولاند از ضرورت اعطاي خودمختاري بيشتر به جدايي‌طلبان شرق اوكراين صحبت كرد. شايد اين بخشي از طرح صلح جديد اروپا براي اوكراين باشد. پوتين و مسئولان دفترش در سخنان و بيانيه‌هاي جداگانه‌اي، پذيرفتن هرگونه ضرب‌الاجل و زور و فشار در ماجراي اوكراين را رد كرده‌ و مسئوليت اين بحران و پيامدهايش را كاملا متوجه آمريكا و اروپا دانسته‌اند.

كرملين هم بعد از مذاكرات اولاند و مركل با پوتين در مسكو كه هفته گذشته صورت‌گرفت، در بيانيه‌اي اعلام كرد، كسي نمي‌تواند با رئيس‌جمهور روسيه به زبان تهديد و ضرب‌الاجل صحبت كند. مذاكرات مينسك كه از ديروز آغاز شد در سطح مقامات ارشد برگزار شده‌است. بنابراين به‌نظر مي‌رسد اين سرنوشت‌سازترين مذاكراتي است كه در يك سال گذشته درباره اوكراين انجام شده ‌است؛ مذاكراتي كه نتيجه‌اش، سرنوشت مرزهاي اروپا و تكليف روسيه با غرب را مشخص مي‌كند.